Κυνηγοί Κορυφών
Ήταν Μάιος του 2019, όταν ο Νεπαλέζος ορειβάτης Nirmal Purja, γνωστός και ως Nimsdai, έχοντας ολοκληρώσει επιτυχώς την προσπάθεια ανάβασης στην κορυφή του Έβερεστ, απαθανάτισε κατά την κατάβασή του, την παρακάτω φωτογραφία με φόντο το Hillary Step.
Η φωτογραφία αυτή έγινε αμέσως viral και έδωσε το έναυσμα σε αρκετά μέλη της ορειβατικής κοινότητας να διατυπώσουν ορισμένους προβληματισμούς τους, σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στις σύγχρονες ορειβατικές αποστολές. Αυτούς τους προβληματισμούς πρόκειται να παρουσιάσει και αναλύσει το παρόν άρθρο.
Καταρχάς, στην καθομιλουμένη χρησιμοποιείται η φράση «κατακτήθηκε η κορυφή», η οποία όμως δηλώνει εξαρχής την λανθασμένη αντίληψη σχετικά με την ορειβατική προσπάθεια. Οι κορυφές δεν είναι κτήμα ούτε κάποιων ανθρώπων ούτε κάποιου κράτους. Στέκονται εκεί για εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν από την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους και καμία τεχνολογική πρόοδος σε θέματα εξοπλισμού δεν εγγυάται την επιτυχή ανάβαση σε αυτές. Μάλιστα, μόλις τον Ιανουάριο του 2021 συμπληρώθηκε πλήρως ο κατάλογος των κορυφών άνω των 8.000m στις οποίες έχει επιχειρηθεί επιτυχώς χειμερινή ανάβαση (στο γεγονός αυτό θα γίνει αναφορά και στη συνέχεια). Επομένως, η χρήση του ουσιαστικού «κατάκτηση» μάλλον δηλώνει κάποια αντίληψη κυριαρχίας επί των βουνών από μεριάς του ανθρώπου, στάση που μάλλον δεν παρουσιάζεται μόνο προς αυτά αλλά και προς κάθε έμβια ή άβια οντότητα του φυσικού περιβάλλοντος.
Στο ίδιο μήκος κύματος, παρατηρείται μια τάση εμπορευματοποίησης των ορειβατικών αποστολών, η οποία πλέον τείνει να παγιωθεί, ειδικά στα υψηλά βουνά των Ιμαλαΐων και σε άλλα «διάσημα» βουνά ανά την υφήλιο. Διάφορες επιχειρήσεις adventure activities εγγυώνται στους υποψήφιους πελάτες – όντως έτσι αποκαλούνται – υψηλά ποσοστά επιτυχίας στην προσπάθεια ανάβασης στην κορυφή και ταυτόχρονα τους παρέχουν πλήρη οργάνωση των κατασκηνώσεων και του προγράμματος κατά την διάρκεια της ανάβασης. Ειδικότερα, η επιλογή της διαδρομής που θα ακολουθηθεί, θέματα logistics σχετικά με τον εξοπλισμό που θα τοποθετηθεί στα επιμέρους υψηλότερα camps, ο έλεγχος των “σταθερών σχοινιών” που αποσκοπεί στην ασφάλεια των ορειβατών σε επικίνδυνα σημεία της διαδρομής και, τέλος, η επιλογή του κατάλληλου “παραθύρου καιρού” για την τελική προσπάθεια ανάβασης (δηλαδή η επιλογή των κατάλληλων ημερών με όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκό καιρό για την πραγματοποίηση της τελικής προσπάθειας προς την κορυφή – summit push), επιφορτίζουν τις εταιρείες οργάνωσης των ιδιωτικών αποστολών και όχι τους “πελάτες” τους. Αν στα παραπάνω προστεθεί και η δημιουργία προτεινόμενου πλάνου εγκλιματισμού από μεριάς των εταιρειών, τότε μπορεί κανείς εύκολα να κατανοήσει ότι κάποιος δεν είναι απαραίτητο να έχει κανενός είδους εμπειρία σε προηγούμενες ορειβατικές αποστολές μεγάλου υψομέτρου, αλλά αρκεί να βρει τον κατάλληλο ταξιδιωτικό πράκτορα υψηλών υψομέτρων – και υψηλού κόστους βέβαια.
Ωστόσο πρέπει να επισημάνουμε ότι ο εγκλιματισμός είναι από τα πλέον σημαντικά στάδια σε μια ορειβατική αποστολή και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι πληθώρα ορειβατικών δυστυχημάτων οφείλεται σε ελλιπή εγκλιματισμό. Αρχικά, ως εγκλιματισμός ορίζεται η διαδικασία προσαρμογής του ανθρώπινου οργανισμού σε μεγάλα υψόμετρα μέσω μιας σειράς αναβάσεων σε ολοένα και μεγαλύτερα υψόμετρα (μέχρι το όριο των 6.500– 6.800m), μικρή παραμονή σε αυτά (που μπορεί να συνοδεύεται από διανυκτέρευση) και στη συνέχεια επιστροφή στην κατασκήνωση βάσης του κάθε βουνού. Μια τέτοια διαδικασία έχει ως στόχο την εξοικείωση του οργανισμού σε χαμηλά επίπεδα πρόσληψης οξυγόνου, ειδικά εν ώρα έντονης και επίπονης σωματικής άσκησης, και την προσαρμογή στις τεχνικές απαιτήσεις του κάθε βουνού (μελέτη των διαφόρων περασμάτων, ορθοπλαγιών, του αναγλύφου πχ. χιόνι ή βράχος/πάγος κτλ.). Μειωμένα ποσοστά οξυγόνου σημαίνουν ότι στην ουσία ο οργανισμός νοσεί (παρουσιάζει ήπιο πυρετό, εκκρίσεις του ανώτερου αναπνευστικού, βήχα) και αν η έκθεση σε τέτοιες συνθήκες υπερβεί τις 20 ώρες, τότε αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος για δημιουργία θρόμβων στον εγκέφαλο και εμφάνιση της νόσου των υψομέτρων. Επομένως, εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι δεν είναι καθόλου σώφρον και πρωτίστως ασφαλές να αφήσει κάποιος ορειβάτης την δημιουργία του πλάνου εγκλιματισμού του σε κάποιον τρίτο, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν δείγμα ορειβατικής ανωριμότητας.
Έχοντας, μελετήσει ως στιγμής ζητήματα που αφορούν το τεχνικό σκέλος, αξίζει να παρουσιαστούν ορισμένα ζητήματα κοινωνικής–οικολογικής φύσεως στο πλαίσιο των εταιρικών–ιδιωτικών ορειβατικών αποστολών. Πιο συγκεκριμένα τα τελευταία χρόνια, κατά τα οποία το πλήθος των αποστολών υψηλού υψομέτρου έχει αυξηθεί κατακόρυφα ειδικά στο Έβερεστ, τόσο η Κατασκήνωση Βάσης όσο και τα υψηλότερα camps κατά μήκος της διαδρομής αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τα απορρίμματα των ορειβατών, τα οποία δεν είναι μόνο παλιά σχοινιά αναρρίχησης ή αναλώσιμα διατροφής αλλά και κατεστραμμένες σκηνές ή άδειες μπουκάλες οξυγόνου, αντικείμενα τα οποία εφόσον βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες και υψηλό υψόμετρο καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η απομάκρυνσή τους. Είναι τέτοια η επικρατούσα κατάσταση, που θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η λεγόμενη «κατάκτηση» δεν περιορίζεται μόνο στις κορυφές, αλλά και στο φυσικό οικοσύστημα των βουνών αυτών.
Παράλληλα, η «κατάκτηση» δυστυχώς ερμηνεύεται αρκετές φορές και σε κτητική διάθεση – αντιμετώπιση των «πελατών», αλλά και των εταιρειών προς τους γηγενείς (η φυλή των Sherpas στο Νεπάλ και οι Πακιστανοί porters στο Καρακορούμ), οι οποίοι συμμετέχουν στις εταιρικές αποστολές (βέβαια τα τελευταία χρόνια η αντιμετώπιση προς τους ανθρώπους αυτούς έχει βελτιωθεί σημαντικά). Οι άνθρωποι αυτοί έχουν την ευθύνη να συνοδεύουν συχνά τους «πελάτες» προς την κορυφή, κουβαλώντας επιπλέον εξοπλισμό που θα χρειαστεί κατά την ανάβαση, βάρους έως και 50kg. Ακόμα, είναι υπεύθυνοι για το στήσιμο και την οργάνωση των ενδιάμεσων camps, τον έλεγχο των σταθερών σχοινιών κατά μήκος της διαδρομής. Όλα αυτά όμως, σπάνια αντικατοπτρίζονται στο μέσο ετήσιο εισόδημά τους. Ως εκ τούτου, πολλές φορές, δυστυχώς, οι εταιρείες παίζουν τον ρόλο των ταξιδιωτικών πρακτόρων και οι Νεπαλέζοι Sherpa ή οι Πακιστανοί porters αυτόν του τουριστικού ξεναγού, που με κίνδυνο της ζωής του ανεβάζει τους δυτικούς πελάτες στις κορυφές των βουνών.
Μια ορειβατική αποστολή δεν πρέπει να είναι μια δοκιμασία ανύψωσης του εγωισμού του ορειβάτη. Αν προσεγγιστεί με αυτό τον τρόπο, τότε το βουνό θα θεωρηθεί από τον ίδιο κτήμα του, το οικολογικό αποτύπωμα του θα μείνει ανεξίτηλο και επιβλαβές για το τοπικό οικοσύστημα και η όλη διαδικασία θα μοιάζει με ένα επικίνδυνο παιχνίδι αδρεναλίνης που προτίμησε να παίξει κάποιος πλούσιος πελάτης. Όμως τα βουνά προτίμησαν να υπενθυμίσουν στην ανθρωπότητα στις 16/01/2021, ημέρα της πρώτης επιτυχημένης χειμερινής ανάβασης στο θρυλικό Κ2 (μια κανονική πυραμίδα 8.611m με πλαγιές των 40 μοιρών αποκλειστικά σε πάγο–βράχο) από μια ομάδα Νεπαλέζων Sherpa, ότι πολλές φορές επιλέγουν αυτά και όχι ο άνθρωπος, αν θα δεχτούν επισκέπτες στις κορυφές τους.
Αντί επιλόγου
“It is not the mountain we conquer but ourselves.” Edmund Hillary.
Υ.Γ O Edmund Hillary μαζί με τον Sherpa Tenzing Norgay πραγματοποίησαν την πρώτη ανάβαση στην κορυφή του Έβερεστ το 1953.
Ενδεικτικές Πηγές
- Geo explainer: Cleaning up Mount Everest
- Unsung Heroes: The Sherpas of Everest
- How Mount Everest became a multimillion-dollar business
- The Gentrification of Everest
- The Everest Climber Whose Traffic Jam Photo Went Viral
- How Climbers Reached the Summit of K2 in Winter for the First Time
- High-altitude illness
- Surviving at Death Zone